مسکن چیست؟
دارو های مسکن یکی از دسته‌های مهم دارویی هستند که برای کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دارو ها برای درمان دردهای مختلف از جمله درد عضلانی، درد ناشی از التهاب، درد عصبی و درد پس از عمل جراحی استفاده می‌شوند. در این مقاله، به معرفی دارو های مسکن، مکانیسم اثر آنها، عوارض جانبی و نکاتی که در مصرف آن ها باید رعایت شود، پرداخته می‌شود.
معرفی داروهای مسکن:
دارو های مسکن به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- دارو های مشتق از افیون
دارو های مشتق از افیون شامل مورفین، کدئین، هیدروکدون، اکسی کدون و فنتانیل هستند. - داروهای غیر افیونی.
دارو های غیر افیونی شامل ترامادول، دیکلوفناک، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند.
مکانیسم اثر داروهای مسکن:
مسکن ها به دو شیوه مختلف عمل می‌کنند. اولین روش، اثر آن ها بر روی سیستم عصبی مرکزی است. این دارو ها با ارتباط با گیرنده های موجود در سیستم عصبی مرکزی، به منظور کاهش درد عمل می‌کنند.
دومین روش، اثر آنها بر روی سیستم عصبی محلی است. در این شیوه، دارو ها با ارتباط با گیرنده های موجود در بافت های درد، به منظور کاهش درد عمل می‌کنند.
عوارض جانبی داروهای مسکن:
عوارض جانبی دارو های مسکن می توانند شامل سرگیجه، خواب آلودگی، تهوع، استفراغ، تنگی نفس و افت فشار خون باشند.
همچنین، استفاده بلند مدت از دارو ها می تواند به مشکلاتی مانند تسکین کمتر درد، افزایش تحمل به درد، اعتیاد و بی‌قراری باعث شود. برای جلوگیری از این عوارض جانبی، بهتر است دارو های مسکن را با دوز کمتر و به مدت کوتاهتری مصرف کرد.
همچنین، استفاده از دارو های مسکن در بیماران با بیماری‌هایی مانند بیماری های کبدی و کلیوی، باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد.
نکاتی که در مصرف دارو های مسکن باید رعایت شود:
- بهتر است دارو های مسکن را با دستور پزشک مصرف کنید.
- قبل از مصرف دارو، باید با پزشک خود درباره دوز، فاصله‌ی زمانی بین دو مصرف، نحوه مصرف و مدت مصرف صحبت کنید.
- در صورتی که دارو های مسکن به صورت آنی نتیجه ندهد، نباید دوز آن را افزایش داد و باید با پزشک خود درباره راه‌های دیگر درمان صحبت کنید.
- در صورت بروز عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، سرگیجه و خواب آلودگی، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
در کل، این دارو ها به دلیل اثرات مؤثر در کاهش درد، در درمان بسیاری از بیماری ها مفید هستند. با این حال، استفاده نادرست و بلند مدت از آن ها می تواند به مشکلاتی منجر شود. بنابراین، باید با توجه به دستور پزشک و رعایت نکات لازم، این دارو ها را مصرف کرد.
نوع درد و مصرف مسکن ها
دارو های مسکن برای درمان انواع مختلف درد مورد استفاده قرار می گیرند. درد می تواند ناشی از انواع مختلف بیماری ها و شرایطی مانند زخم ها، بیماری های مفصلی، سرطان، عفونت ها و آسیب های ناشی از ضربه و یا جراحات باشد.
در صورت درد شدید و ناتوانی در مدیریت آن با روش های دیگر مانند استفاده از آسپیرین و تایلنول، دارو های مسکن ممکن است برای کنترل درد مفید باشند. برای درمان دردهای ناشی از عفونت‌ها و التهابات، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و دیکلوفناک نیز ممکن است مفید باشند.
اگرچه دارو های مسکن برای درمان درد مفید هستند، اما مصرف آنها در هر شرایطی مناسب نیست و باید با توجه به شدت و نوع درد، بیماری های مرتبط و وضعیت سلامتی بیمار، توسط پزشک معالج تجویز شوند. همچنین، استفاده از داروهای مسکن باید با رعایت دستورالعمل‌های پزشک، در دوز مناسب و به مدت زمان محدود انجام شود.
تاثیر کدام مسکن ها بیشتر است؟
تاثیر دارو های مسکن بستگی به نوع درد و شدت آن دارد. هر دارو دارای مکانیزم عملکرد خود است و برای دردهای خاصی مناسب است. به عنوان مثال، داروهایی مانند اکسی کدون و هیدروکدون برای درمان دردهای شدید مانند درد پس از عمل جراحی یا درد شدید ناشی از سرطان استفاده می‌شوند، در حالی که داروهای مسکن ضعیف‌تر مانند کدئین برای دردهای معمولی مانند سردرد و دندان درد مناسب هستند.
در ضمن، دارو های مسکن برای هر فرد ممکن است با توجه به وضعیت سلامتی، تاریخچه بیماری ها و دارو های دیگری که مصرف می کنند، متفاوت باشد. بنابراین، تاثیر هر داروی مسکن در هر شخصی ممکن است متفاوت باشد و برای انتخاب داروی مناسب برای درمان درد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.
بهترین زمان استفاده از مسکن ها چه زمانی است؟
بهترین زمان برای استفاده از دارو های مسکن وابسته به نوع و شدت درد و وضعیت سلامتی فرد می‌باشد. در برخی موارد، مصرف داروهای مسکن در زمان خاصی از روز ممکن است موثرتر باشد. به عنوان مثال، در صورتی که درد شدید خود را در طول شب تجربه می کنید، مصرف مسکن قبل از خواب ممکن است موثرتر و کمک به شما برای خواب بهتر کند.
با این حال، برای استفاده بهینه از داروهای مسکن، بهتر است توصیه های پزشک خود را رعایت کنید. به عنوان مثال، در برخی موارد، پزشک معالج ممکن است توصیه کند که دارو های مسکن را به همراه غذا مصرف کنید، به دستورالعمل‌های دارویی پیروی کنید و همچنین توجه به دوز و مدت زمان مصرف دارو باشد. همچنین، در صورت استفاده بلند مدت از داروهای مسکن، بهتر است با پزشک خود برنامه‌ای برای کاهش تدریجی مصرف دارو و بررسی اثرات جانبی آن در دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی خود را در نظر بگیرید.
مصرف مسکن ها برای چه افرادی مضر است؟
مصرف دارو های مسکن برای برخی افراد ممکن است مضر باشد. افرادی که به داروهای مسکن حساسیت دارند، باید از مصرف آنها خودداری کنند. همچنین، برخی افراد با بیماری‌هایی مانند بیماری‌های کلیوی، کبدی، قلبی، ریوی و یا مشکلات تنفسی ممکن است نتوانند داروهای مسکن را به صورت ایمن مصرف کنند.
در مواردی که داروهای مسکن به صورت افزایشی و مداوم مصرف می‌شوند، می‌توانند به بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش مانند یبوست، تهوع، استفراغ و سوء هاضمه منجر شوند. همچنین، مصرف طولانی مدت داروهای مسکن ممکن است به عوارض جانبی شدیدی مانند اعتیاد، تحریک پذیری عصبی، افزایش خطر افتادگی، کاهش شدید فشار خون و یا کاهش تنفسی منجر شود.
به طور کلی، برای استفاده بهینه از داروهای مسکن، باید توصیه‌های پزشک خود را رعایت کرده و در صورت وجود هر گونه علامت یا عارضه ناخوشایند، به پزشک خود اطلاع دهید.
دارو های ضد التهابی یا (NSAIDs)
دارو های ضد التهابی یا Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs) درمان بسیاری از بیماری های التهابی و درد مانند التهابات مفاصل، درد عضلانی، درد دوران قاعدگی و سردرد موثر هستند. این داروها با کاهش التهاب و درد، به بهبود حالت بیمار کمک می‌کنند.
در دسته داروهای NSAIDs ، دو دسته دارویی وجود دارد:
- دسته اول شامل دارو هایی است که فقط درد را کاهش می دهند مانند ایبوپروفن
- دسته دوم شامل دارو هایی است که به‌طور همزمان با کاهش درد، التهاب را نیز کاهش می دهند مانند دیکلوفناک و ناپروکسن.
اما مصرف دارو های NSAIDs همراه با برخی عوارض جانبی مانند سردرد، گیجی، تهوع و استفراغ ، افزایش خطر بروز زخم معده و روده ، اختلال در کارکرد کلیه و نفروپاتی می تواند باشد.
همچنین، مصرف طولانی مدت دارو های NSAIDs ممکن است باعث ایجاد مشکلات خطرناکی مانند کاهش عملکرد کلیه، سرطان زایی و یا اختلالات خونی شود.
به طور کلی، برای استفاده بهینه از دارو های NSAIDs، باید دوز های پایینتر ممکن و به مدت کوتاهتری مصرف شود و بیماران باید برای کنترل عوارض جانبی با پزشک خود مشورت کنند. همچنین، افرادی که دارای مشکلات قلبی، کلیوی و یا مشکلات گوارشی مانند زخم معده هستند، باید مصرف این داروها را با پزشک خود مشاوره کنند.
مسکن های مرکب چگونه هستند؟
مسکن‌های مرکب، داروهایی هستند که دو یا چند ماده مسکن مختلف را در خود دارند و به صورت ترکیبی درمان درد را انجام می‌دهند. این داروها با ترکیب دو یا چند ماده مسکن، امکان کاهش نیاز به مصرف دوزهای بالای مسکن را فراهم می‌کنند.
یکی از مزایای مسکن های مرکب، این است که با کاهش نیاز به مصرف دوز های بالاتر، خطر ایجاد عوارض جانبی نیز کاهش می یابد. همچنین، این دارو ها می توانند از طریق اثرات ترکیبی ماده های مختلف مسکن، به بهبود کارآیی درمانی کمک کنند.
برخی از مسکن های مرکب معروف شامل:
- اکستراست (Extrast): که ترکیبی از پاراستامول و ترامادول است.
- دوپاکس (Dopax): که ترکیبی از دیکلوفناک و ترامادول است.
- دوآسپین (Duoaspin): که ترکیبی از آسپرین و کدئین است.
- پرکتال (Percotal): که ترکیبی از فنتانیل و پنتازوسین است.
به هر حال، قبل از مصرف هر دارویی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و دستورات و نحوه استفاده را به دقت دنبال کنید.
عوارض جانبی آن ها به چه صورت است؟
عوارض جانبی مسکن های مرکب ممکن است شامل:
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- تهوع و استفراغ
- کاهش فشار خون
- تنگی نفس
- افتادگی فشار خون
- تشنج
- تب بالا
- خشکی دهان و گلو
- کاهش اشتها
- اسهال
- کاهش فعالیت‌های تنفسی
- افزایش خطر ایجاد عوارض جانبی خطرناک، مانند سردرد شدید، سرگیجه و تشنج ها
اگر عوارض جانبی بیشتر از حد معمول و یا شدید هستند، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین، باید توجه داشت که مصرف هر دارویی به دقت باید بر اساس تجویز پزشک و با رعایت دستورالعمل‌های درمانی صورت گیرد.
آیا دارو های ضد افسردگی هم مسکن محسوب می شوند؟
داروهای ضدافسردگی به عنوان داروهایی که برای درمان اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و سایر بیماری های روانی استفاده می شوند، شناخته می شوند. این دارو ها معمولاً از کلاس دارویی مختلفی نسبت به مسکن ها هستند و اثرات متفاوتی نسبت به مسکن ها دارند.
در حقیقت، داروهای ضدافسردگی اغلب برای افزایش سطح هورمون‌های مغزی مانند سروتونین و نوراپی نفرین در مغز استفاده می‌شوند، به همین دلیل می‌توانند باعث کاهش درد و بهبود وضعیت روحی و روانی شخص شوند، اما به عنوان مسکن شناخته نمی‌شوند.
مسکن های مخدر و چسب های ضد درد
مسکن های مخدر به دارو هایی اطلاق می‌شود که برای کنترل درد های شدید مصرف می شوند و عمدتاً از اثرات آنها برروی سیستم عصبی مرکزی استفاده می‌شود. برخی از مسکن های مخدر معمول شامل مورفین، هیدروکدون، اکستازی، اوکسیکودون و فنتانیل هستند.
این دسته از دارو ها به دلیل اثرات شدید تهوع، سرگیجه، خواب آلودگی، افسردگی تنفسی و حتی مرگ، ممکن است موجب اعتیاد و سوء مصرف شوند و توصیه نمی شود که بدون تجویز پزشک مصرف شوند.
چسب های ضد درد به عنوان یک نوع از مواد مخدر شناخته می شوند که معمولاً برای تسکین درد مصرف می شوند. این مواد عمدتاً از گروهی از دارو های مخدر مانند اوکسی کدون، هیدروکدون، فنتانیل و دیگر مواد شیمیایی مخدر تهیه می شوند. به دلیل اثرات شدید مخدر و سمی این مواد، استفاده از آنها ممکن است به عواقب خطرناک منجر شود، بنابراین توصیه می شود هرگز بدون تجویز پزشک مصرف نشود و همواره تحت نظارت پزشک قرار گیرد.
تاثیرات دارو های مسکن ها بر روی بارداری و شیردهی چگونه است؟
مصرف مسکن ها در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط و تحت نظارت پزشک باشد، زیرا ممکن است برای جنین و نوزاد مضر باشد.
در دوران بارداری، مصرف مسکن ها باید به حداقل ممکن محدود شود. برخی از مسکن ها مانند کدئین ممکن است باعث کاهش تنفس در نوزاد شوند. همچنین، مصرف بلند مدت مسکن ها در دوران بارداری ممکن است باعث افزایش ریسک نارسایی تنفسی در نوزاد شود.
در مورد شیردهی، بعضی از مسکن ها می توانند در شیر مادر انتقال پیدا کنند و برای نوزاد مضر باشند. به عنوان مثال، کدئین می‌تواند باعث کاهش تنفس در نوزاد شود. لذا، قبل از مصرف مسکن ها در دوران شیردهی، باید با پزشک مشورت کرد و توصیه های ایمنی را رعایت کرد.
در کل، برای مصرف مسکن ها در دوران بارداری و شیردهی، توصیه می‌شود که بهترین راهکار، مشورت با پزشک و رعایت توصیه های ایمنی است.
سخن آخر
استفاده از مسکن ها باید تحت نظارت و پیشنهاد پزشک باشد و مصرف آن ها برای کنترل درد باید به حداقل ممکن محدود شود. همچنین، باید از ترکیب مسکن های مختلف برای کنترل درد پرهیز کرد و از مسکن های مرکب باید با احتیاط استفاده شود. در نهایت، مصرف مسکن های مخدر و چسب های ضد درد بسیار خطرناک است و باید از آن ها پرهیز کرد.
هرگز سر به سر دارو های مخدر نگذارید و همیشه به دنبال روش‌های دیگر برای کنترل درد باشید.
